Dijital takograf kullanımının başlamasından bu yana bazı kullanıcıların hareket sensörüne mıknatıs yerleştirme gibi farklı yöntemlerle takograf cihazının verilerini manipüle ettikleri tespit edilmiştir. 
 
Bahsi geçen “hileleri” engellemek amacıyla EC 1266/2009 regülasyonu ve 21 Mayıs 2010 tarihli Resmi Gazete de yayımlanan ULUSLARARASI KARAYOLU TASIMACILIĞI YAPAN ARAÇLARDA KULLANILAN TAKOGRAF CİHAZLARI HAKKINDA YÖNETMELİK içerisinde Türkiye’de 01.11.2012 tarihinden itibaren geçerli olan maddeler eklenmiştir:
 

Ek IV - Ek IB BÖLÜM 3; DEĞİSİKLİKLERİ
(TAKOGRAF CİHAZININ YAPISI VE FONKSİYONEL GEREKLİLİKLERİ)

1.1 Gereklilik 019’dan sonra aşağıdaki gereklilik eklenmiştir:
 
019a: Hareket verisine hile amaçlı bir müdahalede bulunulup bulunulmadığını tespit etmek için, hareket sensöründen gelen bilgiler, hareket sensöründen bağımsız bir veya daha fazla kaynaktan alınan araç hareket bilgileriyle doğrulanmalıdır.
 
1.1.1 ‘Hareket verisi hatası’ olayı

067: Bu olay, hareket sensörü ile araç ünitesi arasındaki normal veri akışındaki kesinti durumunda veya hareket sensörü ile araç ünitesi arasındaki veri alışverişi sırasında veri bütünlüğü ve orijinallik doğrulaması hatası durumunda tetiklenmelidir
 

Adı geçen Yönetmelik - BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlük

MADDE 14 – (1) Bu Yönetmeliğin Ek III’ü 01/10/2011 tarihinde; Ek IV’ü 01/11/2012 tarihinde; Ek IB’si, 16/06/2010 tarihinden sonra yeni tescil edilen araçlar için, 16/06/2010 tarihinde; diğer hükümleri ise yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
 
Bu kapsamda  01.11.2012 tarihinden itibaren trafiğe ilk tescil edilen araçlarda kullanılan dijital takograflar için şu geçerlidir:

Araç hareket sinyali, araç hareket sensörü KITAS eşliğinde, bağımsız hareket sinyali (İMS= İndependent Motion Signal) ile sağlanmalıdır.

Eş zamanda araç hareket sensörü KITAS konusunda, olası manipülasyon girişimine duyarsız sensör şart koşulmuştur.
 
01.11.2012 tarihi itibari aktivasyon/kalibrasyon işlemlerinde mevzuata uyumlu takograf ve sensörün kullanıldığına emin olunmalıdır. Aksi takdirde aktivasyon/kalibrasyon gerçekleştirilmez.

Bu konuda yapılan uyumsuz işlemler, kontrol mercileri tarafından manipülasyon girişimi olarak değerlendirilmektedir.

 
EC 1266/2009 Teknik mevzuat:

İMS: İndependent Motion Signal ( bağımsız hareket sinyali). İMS genellikle ARAÇ CAN hattı ile sağlanmaktadır.
(CAN = Controller Area Network)
                                                                     


CAN hattı üzerinde İMS sinyalı bulunmama durumunda, DTCO GeoLoc uydu alıcı sistemi uygulanabilinir.
 

DTCO Geoloc montaj örneği
 
DTCO iki sinyali denetler ve sinyaller arasında 1 dakikayı aşan uyumsuzluk halinde sistem DTC 80 ve 81 hata kodlarını kaydeder.
(DTC: Diagnostic Trouble Code = Diyagnos Arıza Kodu)
 
  DTC 80: Sens/ Hareket veri hatası
 
  DTC 81: DİTG/ İMS ver hatası
 
Arıza giderilene kadar DTC saate bir ekrana yansıtılır.
 
Mevzuata uyumlu DTCO nasıl anlaşılır?
İMS uyumlu DTCO v2.0 ve üzeri üç şekilde tanımlanır:
 
1. DTCO İmalat kodu' nun 7. hanesi İMS sinyal uyumluluğu tanımlar. Rakam 0 = İMS bağlantısız; 9= İMS bağlantılı.
Örnek: 1381. 1234567890
                                         0= İMS bağlantısız
                                         9= İMS bağlantısız
 

2. IMS uyumlu DTCO teknik veriler çıktısı üzerinde İMS veri bölümü;   İMS sadece DTCO sürün 2.0 ve üzeri mümkündür İMS veri bölümü

3. Kontak kapalı konumda DTCO ekranında İMS piktogramı: 


 
Yeni KITAS2+ sensörü
KITAS2+ sensörü manyetik alanı oluşturmak ile verilerin kopmasını amaçlama
girişimlerine karşı duyarsız olarak tasarlanan yeni jenerasyon KITAS2+.
KITAS2+ geri dönüşüm uyumlu olarak kullanılabilinir.
KITAS2+ üzerinde yeni seri numarasında ( 10.000.000 ve üzeri) tanımlanır.)
01.11.2012 tarihi ve sonrası tescil edilen araçlar da kullanılmalıdır.
 
ÖNEMLİ:
01.11.2012 tarihinden itibaren yapılan kalibrasyon işlemlerinde manipülasyon denetimi yapılmalı ve belgelendirmelidir.
 
Detaylı Bilgi için: 
Uzman Burak Çıga
Mail: burak.ciga@und.org.tr